Regards économiques, 2025, 190: Tijdelijke werkloosheid in België: een doeltreffend en gunstig instrument, op voorwaarde dat het gebruik ervan wordt beheerst.

Deze publicatie onderzoekt de effectiviteit van tijdelijke werkloosheid als beleidsinstrument in België tijdens economische crisissen zoals de financiële crisis van 2008, de COVID-19-pandemie en de energiecrisis. Het mechanisme van tijdelijke werkloosheid biedt bedrijven de mogelijkheid om snel te reageren op economische schokken door werktijd te verminderen zonder over te gaan tot ontslag, terwijl werknemers een gedeeltelijke uitkering ontvangen en hun arbeidscontract behouden.

De auteurs combi…

Deze publicatie onderzoekt de effectiviteit van tijdelijke werkloosheid als beleidsinstrument in België tijdens economische crisissen zoals de financiële crisis van 2008, de COVID-19-pandemie en de energiecrisis. Het mechanisme van tijdelijke werkloosheid biedt bedrijven de mogelijkheid om snel te reageren op economische schokken door werktijd te verminderen zonder over te gaan tot ontslag, terwijl werknemers een gedeeltelijke uitkering ontvangen en hun arbeidscontract behouden.

De auteurs combineren economische en psychologische perspectieven om het beleid diepgaand te evalueren. Op basis van administratieve data en enquêteonderzoek analyseren zij hoe tijdelijke werkloosheid zowel het behoud van werkgelegenheid als het psychologisch welzijn van werknemers beïnvloedt. Het systeem blijkt effectief in crisistijden, vooral bij bedrijven die daadwerkelijk met een terugval te maken hadden. In andere gevallen zijn er aanwijzingen voor “windfall effects” waarbij publieke middelen zonder werkgelegenheidswinst werden ingezet.

De Belgische aanpak, met onder andere een “cotisation de responsabilisation” (een extra bijdrage van werkgevers die intensief gebruik maken van het systeem), blijkt uniek binnen Europa. Toch blijft het gebruik van tijdelijke werkloosheid in België hoog, ook buiten crisissituaties, wat wijst op een structureel gebruik van een tijdelijk bedoeld instrument.

De psychologische impact blijkt gemengd: hoewel tijdelijke werkloosheid bescherming biedt tegen jobverlies, ervaren veel werknemers toch een verlies van controle, jobonzekerheid en een lagere inschatting van hun inzetbaarheid. De impact verschilt sterk naargelang sector, functie en context. Werknemers in sectoren waar tijdelijke werkloosheid zelden voorkomt, voelen zich bijvoorbeeld meer bedreigd.

De auteurs bevelen aan om het systeem beter te richten op échte economische schokken, het gebruik te beperken in tijd, en de financiële verantwoordelijkheid van werkgevers te versterken. Tegelijk pleiten ze voor meer transparantie, communicatie en begeleiding van getroffen werknemers. Vormingen zouden moeten focussen op interne mobiliteit en competentiebehoud.

De studie is het resultaat van het project BESWEP (2021–2025), gefinancierd door de Politique scientifique fédérale, in samenwerking met KU Leuven, UCLouvain en UGent.