NBB Working Paper, 2025, 481: Effecten van tijdelijke werkloosheid tijdens de Grote Recessie 2008-2009 in België

Dit onderzoek van de Nationale Bank van België analyseert de impact van het Belgische systeem van tijdelijke werkloosheid (short-time work, STW) tijdens de Grote Recessie van 2008-2009. België kende op dat moment het hoogste STW-gebruik in Europa. Het mechanisme liet bedrijven toe om tijdelijk de arbeidstijd van werknemers te verminderen zonder tot ontslag over te gaan, als reactie op tijdelijke economische schokken.

De auteurs gebruiken een instrumentele variabelenmethode met administratieve da…

Dit onderzoek van de Nationale Bank van België analyseert de impact van het Belgische systeem van tijdelijke werkloosheid (short-time work, STW) tijdens de Grote Recessie van 2008-2009. België kende op dat moment het hoogste STW-gebruik in Europa. Het mechanisme liet bedrijven toe om tijdelijk de arbeidstijd van werknemers te verminderen zonder tot ontslag over te gaan, als reactie op tijdelijke economische schokken.

De auteurs gebruiken een instrumentele variabelenmethode met administratieve data uit de periode 2004–2012. De analyse focust op kleine ondernemingen met 5 tot 50 werknemers, voornamelijk actief in sectoren met een hoog aandeel arbeiders, zoals de industrie. In het bijzonder wordt onderzocht of STW een doeltreffend instrument was om werkgelegenheid te behouden en loonkosten te beperken.

De belangrijkste bevinding is dat STW weliswaar leidde tot een aanzienlijke vermindering van het aantal gewerkte uren per werknemer (ongeveer -23%), maar dat dit op gemiddelde basis niet resulteerde in statistisch significante werkgelegenheidswinsten of loonsveranderingen. Positieve effecten op het vlak van werkgelegenheid kwamen vooral voor in kleine industriële bedrijven, die vaker geconfronteerd worden met liquiditeitsproblemen. Daar leidde STW tijdelijk tot meer behoud van arbeidsplaatsen.

Belangrijke nuance: deze positieve effecten waren tijdelijk en verdwenen na het jaar van de STW-toepassing. Dit suggereert dat STW vooral effectief was als kortetermijnmaatregel in crisissituaties, maar minder geschikt om structurele aanpassingen in productiviteit of organisatie tegen te houden.

Voor het beleid onderstrepen de resultaten het belang van doelgerichtheid. Generieke of onvoldoende gerichte steun via STW kan leiden tot substantiële “deadweight losses”: steun aan bedrijven die geen ontslagen zouden hebben doorgevoerd, ook zonder de maatregel. De auteurs pleiten daarom voor strengere, op objectieve financiële indicatoren gebaseerde selectiecriteria, zoals een plotse omzetdaling, om de doelmatigheid van het instrument te verhogen.

Deze tekst is gebaseerd op de originele bron en tot stand gekomen met inzet van AI-technologie. Controleer bij twijfel en hergebruik de bron voor juistheid en actualiteit.