Overzicht van het onderzoekslandschap en de wetenschappelijke informatie inzake (marien) zwerfvuil en microplastics in België 2017

In de context van het ‘Vlaams Integraal Actieplan Marien Zwerfvuil’ van OVAM werd VLIZ gevraagd de wetenschappelijke onderbouwing te voorzien op basis van de beschikbare wetenschappelijke studies over marien zwerfvuil en microplastics in Vlaanderen. In Vlaanderen wordt al meer dan 10 jaar onderzoek gedaan naar de aanwezigheid en mogelijke effecten van zwerfvuil in de Noordzee en op het strand.
Momenteel bestaan een veertigtal A1 publicaties inzake zwerfvuil of microplastics waarvan ten minste éé…

In de context van het ‘Vlaams Integraal Actieplan Marien Zwerfvuil’ van OVAM werd VLIZ gevraagd de wetenschappelijke onderbouwing te voorzien op basis van de beschikbare wetenschappelijke studies over marien zwerfvuil en microplastics in Vlaanderen. In Vlaanderen wordt al meer dan 10 jaar onderzoek gedaan naar de aanwezigheid en mogelijke effecten van zwerfvuil in de Noordzee en op het strand.
Momenteel bestaan een veertigtal A1 publicaties inzake zwerfvuil of microplastics waarvan ten minste één onderzoeker verbonden is aan een Belgische universitaire associatie of wetenschappelijke instelling. Daarnaast werd ook een kritische reflectie gevraagd vanuit de mariene onderzoekswereld naar hiaten en onderzoeksnoden. 
De aanwezigheid van marien zwerfvuil is een mondiaal probleem dat blijft toenemen in alle zeeën en oceanen. Op de zeebodem van het Belgisch deel van de Noordzee kunnen tot 20 000 items zwerfvuil per km² aangetroffen worden, waarvan 90 tot 96% uit plastic afval bestaat. Ook op het strand bestaat 95,5% van het afval uit plastic. Het microscopisch plastic afval (microplastics) is eveneens abundant aanwezig in het Belgisch deel van de Noordzee.
Plastic afval kan, o.a. door verstikking of verstrikking, leiden tot de dood van talrijke zeedieren zoals walvissen en zeehonden. Microplastics worden opgenomen door een zeer brede waaier aan organismen en kunnen ook bij deze dieren leiden tot ongewenste negatieve effecten.
De aanwezigheid van microplastics in zeevoedsel en andere voedingswaren kan een bedreiging vormen voor onze voedselveiligheid.  Momenteel bestaat nog geen voedingsnormen voor microplastics, en zijn niet genoeg wetenschappelijke gegevens beschikbaar om de risico’s voor de volksgezondheid in te schatten. Zowel op het vlak van fundamenteel en toegepast wetenschappelijk onderzoek als in de context van het (overheids-) beleid zijn er duidelijke noden om de problematiek van zwerfvuil en microplastics in Vlaamse aquatische  milieus te bestuderen en aan te pakken.