Gentse Economische Inzichten, 2025, 20 : Automatisering in tijden van vergrijzing, een vloek of een zegen

Deze publicatie onderzoekt hoe automatisering een rol kan spelen in het opvangen van de economische gevolgen van vergrijzing in België.

Kernpunten van het rapport:

• Vergrijzing en groei: De vergrijzing zet druk op de toch al lage economische groei in België. Mensen leven langer, werken langer en sparen meer, maar deze gedragseffecten compenseren de negatieve impact van vergrijzing slechts deels.

• Automatisering als mogelijke oplossing: Automatisering, gestimuleerd door arbeidskrapte en lage re…

Deze publicatie onderzoekt hoe automatisering een rol kan spelen in het opvangen van de economische gevolgen van vergrijzing in België.

Kernpunten van het rapport:

• Vergrijzing en groei: De vergrijzing zet druk op de toch al lage economische groei in België. Mensen leven langer, werken langer en sparen meer, maar deze gedragseffecten compenseren de negatieve impact van vergrijzing slechts deels.

• Automatisering als mogelijke oplossing: Automatisering, gestimuleerd door arbeidskrapte en lage rente, kan de negatieve groeieffecten van vergrijzing voor een groot deel, maar niet volledig, neutraliseren. De positieve effecten op arbeidsproductiviteit en het BBP per capita zijn duidelijk, maar het negatieve demografische effect blijft gedeeltelijk aanwezig.

• Nadelen van automatisering: Automatisering vergroot de ongelijkheid: het arbeidsaandeel in het nationale inkomen daalt, terwijl kapitaalinkomens stijgen. De kloof tussen hoog- en laaggeschoolden wordt groter. Vooral kort- en middengeschoolden zijn kwetsbaar, aangezien zij vaker routinematige taken uitvoeren die makkelijker te automatiseren zijn.

• Budgettaire impact: Omdat arbeid zwaarder belast wordt dan kapitaal, leidt de verschuiving van inkomen naar kapitaal tot een aanzienlijk inkomstenverlies voor de overheid. Dit vormt een extra uitdaging voor de financiering van pensioenen en zorg.

• Aanbevelingen voor beleid: De auteurs pleiten voor gelijke belasting op arbeid en kapitaal, een progressiever belastingstelsel en extra investeringen in vorming en herscholing. Focus op technologieën die mensen ondersteunen in plaats van vervangen, is essentieel. Vooral digitale vaardigheden en AI-competenties worden steeds belangrijker.

• Scenario’s en modellen: Met behulp van een macro-economisch algemeen-evenwichtsmodel worden verschillende scenario’s doorgerekend. De impact van automatisering, gecombineerd met gedragsveranderingen door vergrijzing, wordt kwantitatief in beeld gebracht. Voor België blijkt dat de gunstige effecten van automatisering groot zijn, maar onvoldoende om de volledige demografische tegenwind te compenseren.