‘Forever chemicals’ poisoning Europe’s waters and fish: PFAS-vervuiling in Europese rivieren, kustwateren en visbestanden

Deze publicatie brengt de omvangrijke vervuiling met PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) in Europese wateren en visbestanden in kaart. De focus ligt op PFOS, een specifiek type PFAS dat reeds in 2009 verboden werd, maar nog steeds wijdverspreid voorkomt in rivieren, kustwateren en vissen.

Uit monitoringgegevens van zeven EU-lidstaten tussen 2009 en 2023 blijkt dat de huidige Europese veiligheidsnormen voor PFOS in vissen (9,1 µg/kg) in 40% van de gevallen in Zweden en Oostenrijk werden overschr…

Deze publicatie brengt de omvangrijke vervuiling met PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) in Europese wateren en visbestanden in kaart. De focus ligt op PFOS, een specifiek type PFAS dat reeds in 2009 verboden werd, maar nog steeds wijdverspreid voorkomt in rivieren, kustwateren en vissen.

Uit monitoringgegevens van zeven EU-lidstaten tussen 2009 en 2023 blijkt dat de huidige Europese veiligheidsnormen voor PFOS in vissen (9,1 µg/kg) in 40% van de gevallen in Zweden en Oostenrijk werden overschreden. Voor Frankrijk, Spanje en Duitsland liggen de overschrijdingspercentages tussen 22% en 32%. Indien de voorgestelde nieuwe norm (77 ng/kg, PFOA-equivalent) wordt toegepast, blijken alle meetwaarden uit de onderzochte landen deze grens te overschrijden, vaak met honderden keren meer dan de toegestane waarde. Dit wijst op ernstige risico’s voor de volksgezondheid, biodiversiteit en voedselveiligheid.

De gegevens tonen hotspots van vervuiling nabij industriële zones, luchthavens, legerbasissen en afvalverwerkingssites, en verontrustend genoeg ook in beschermde natuurgebieden (zoals Natura 2000). Hoewel België zelf niet onderzocht werd in deze studie, verwijst de publicatie expliciet naar zware vervuiling door PFAS van vis in de Westerschelde, veroorzaakt door lozingen van de 3M-fabriek in Antwerpen. Nederlandse overheden hebben daar inmiddels consumptiebeperkingen uitgevaardigd voor vis uit dat gebied.

PFAS-chemicaliën zijn zeer persistent en moeilijk afbreekbaar. Ze komen via voedsel en drinkwater het lichaam binnen en stapelen zich op, met mogelijke gevolgen zoals kankers, lever- en schildklieraandoeningen, ontwikkelingsstoornissen en verminderde vruchtbaarheid. Vooral kinderen en kwetsbare bevolkingsgroepen lopen extra risico.

De auteurs roepen op tot dringende Europese regelgeving, snellere invoering van nieuwe milieunormen, en jaarlijkse verplichte rapportering van meetresultaten. Lidstaten moeten maatregelen opnemen in hun stroomgebiedbeheerplannen (2028–2033) om verdere PFAS-vervuiling aan te pakken. Ook het principe ‘de vervuiler betaalt’ moet structureel worden toegepast.

Deze tekst is gebaseerd op de originele bron en tot stand gekomen met inzet van AI-technologie. Controleer bij twijfel en hergebruik de bron voor juistheid en actualiteit.