Dit is de vijfde editie van de Stadsmonitor. De Stadsmonitor is een realisatie van de Studiedienst van de Vlaamse Regering in samenwerking met het Agentschap Binnenlands Bestuur, afdeling Beleid Steden, Brussel en Vlaamse Rand.
De vorige editie van de Stadsmonitor dateert van 2011. Met deze monitor beschikken de Vlaamse overheid en de steden over een monitoringinstrument waarmee ze de ontwikkelingen in de steden kunnen opvolgen. Aan de hand van indicatoren wordt nagegaan of de steden in een meer leefbare en duurzame richting evolueren. Wat onder een leefbare en duurzame stad verstaan wordt, is gebaseerd op een gezamenlijk ontwikkelde en gemeenschappelijk gedragen visie, waarbij zowat alle actoren die met stedelijkheid in Vlaanderen te maken hebben, werden betrokken.
De Stadsmonitor beschrijft de ontwikkelingen in 13 Vlaamse steden. Het zijn de steden waar het Vlaamse stedenbeleid zich primordiaal naar richt: de grootsteden Antwerpen en Gent en de centrumsteden Aalst, Brugge, Genk, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Mechelen, Oostende, Roeselare, Sint-Niklaas en Turnhout.
Deze nieuwe editie bevat circa 167 gedocumenteerde indicatoren. Dit is meer dan in vorige edities en het resultaat van een grondige evaluatie. Er werd daarbij niet geraakt aan de visie en de basisprincipes van de Stadsmonitor. Wel werd de visie aangevuld met een luik rond gezins- en kindvriendelijke steden en een bijsturing van de ecologische invalshoek van de Stadsmonitor. Het resultaat is een bijgestuurde set indicatoren, die nog beter de maatschappelijke ontwikkelingen in de steden in beeld tracht te brengen.
80 indicatoren werden afgeleid uiteen grootschalige survey in de 13 centrumsteden. Deze bevraging vond plaats in het voorjaar 2014, bij een representatieve steekproef van de inwoners van de 13 centrumsteden ouder dan 16 jaar. 48.700 bewoners werden aangeschreven, 19.350 respondenten bezorgden de vragenlijst terug. De set werd uitgebreid met onder meer vragen over de kind- en gezinsvriendelijkheid van de steden. 48.700 bewoners kregen een vragenlijst in de bus, 17.375 stedelingen hebben een vragenlijst terug bezorgd. De overige 87 indicatoren worden ingevuld door centrale registraties en GIS-analyses.
Deze editie maakt duidelijk dat de Stadsmonitor voldoet aan de vereisten en kenmerken van een volwaardige monitor. Zoveel als mogelijk worden de indicatoren op basis van een gestandaardiseerde meetmethode ingevuld. Deze aanpak laat toe verschillende meetmomenten naast elkaar te zetten en zo ontwikkelingen in de tijd in beeld te brengen. De achterliggende visie en de wijze waarop de monitor wordt ontwikkeld en aangestuurd staan bovendien garant voor de beleidsrelevantie van het instrument. De beleidsrelevantie slaat daarbij vooral op het schetsen van de omgevingskenmerken die belangrijk zijn om de ontwikkelingen in de steden op te volgen. De monitor is echter geen evaluatie-instrument, maar een meet-, communicatie- en leerinstrument op strategisch niveau bestemd voor alle bij de stedelijke ontwikkeling betrokken actoren.
De aanvulling van de visie met gezins- en kindvriendelijke aspecten resulteerde in een extra katern 'Gezinnen in de stad. De gezins- en kindvriendelijkheid van onze centrumsteden in kaart'.
