The landscape of carbon and energy pricing and taxation in Belgium 2024: Fiscale instrumenten voor klimaatbeleid in België

Deze publicatie biedt een uitgebreide stand van zaken van de koolstof- en energieprijzen en belastingen in België en vormt een actualisatie van de eerste editie uit 2023. Het rapport onderzoekt de fiscale hefbomen die overheden inzetten om energieverbruik en uitstoot van broeikasgassen te beïnvloeden en in lijn te brengen met de klimaatdoelstellingen van België en de Europese Unie.

De studie toont aan dat meer dan 75% van de Belgische broeikasgasemissies voortkomt uit energieverbruik, vooral in …

Deze publicatie biedt een uitgebreide stand van zaken van de koolstof- en energieprijzen en belastingen in België en vormt een actualisatie van de eerste editie uit 2023. Het rapport onderzoekt de fiscale hefbomen die overheden inzetten om energieverbruik en uitstoot van broeikasgassen te beïnvloeden en in lijn te brengen met de klimaatdoelstellingen van België en de Europese Unie.

De studie toont aan dat meer dan 75% van de Belgische broeikasgasemissies voortkomt uit energieverbruik, vooral in transport, gebouwen, industrie en landbouw. Ondanks diverse beleidsmaatregelen blijven prijsprikkels vaak verstoord. Zo zorgt de terugbetaling van accijnzen op professionele diesel voor een voordeel voor transportbedrijven, wat neerkomt op een fossiele brandstofsubsidie van 825 miljoen euro in 2022. Ook in de gebouwensector verhinderen hoge elektriciteitsaccijnzen de doorbraak van warmtepompen ten opzichte van gas- en stookolieketels. In de industrie zijn gasprijzen relatief laag, maar elektriciteitsprijzen minder competitief.

Het rapport besteedt aandacht aan de impact van accijnzen en subsidies op prijszetting, alsook aan de verschillen tussen gewesten. De complexiteit neemt toe door uiteenlopende regionale steunmaatregelen en de opheffing van het non bis in idem-principe, wat toekomstige accijnsverschillen tussen gewesten mogelijk maakt.

Ook de impact op overheidsfinanciën komt aan bod. In 2022 bedroegen de inkomsten uit energiebelastingen en emissiehandel samen 9 miljard euro. Toch zullen deze inkomsten sterk dalen richting 2050 door de afbouw van fossiele brandstoffen. Nieuwe inkomstenbronnen dienen zich aan via EU-maatregelen zoals het tweede emissiehandelssysteem (ETS2), dat tussen 2027 en 2030 tot 5,7 miljard euro kan genereren voor België. Tegelijk wordt een Sociaal Klimaatfonds opgezet om kwetsbare groepen te ondersteunen.

Deze publicatie levert waardevolle inzichten voor beleidsmakers en onderzoekers die werken rond klimaatneutraliteit, energieprijzen en fiscale hervormingen. Ze onderstreept het belang van prijsinstrumenten in het sturen van gedrag en het garanderen van een rechtvaardige transitie, maar maakt ook duidelijk dat er nog substantiële hervormingen nodig zijn in de Belgische context.