Stedelijke landbouwparken in Vlaanderen

Landbouw- of voedselparken situeren zich meestal maar niet uitsluitend in een (rand)stedelijke context, kunnen groot- of kleinschalig zijn, al dan niet grondgebonden en zowel privaat, publiek als een mengvorm zijn. Een onderzoek van ILVO en UGent in opdracht van het Departement Omgeving selecteerde 40 Europese voedselparken die de open ruimte beschermen en de voedselproducerende rol ervan behouden.

Dankzij deze parken krijgt de beroepslandbouw nieuwe perspectieven als belangrijkste beheerder van…

Landbouw- of voedselparken situeren zich meestal maar niet uitsluitend in een (rand)stedelijke context, kunnen groot- of kleinschalig zijn, al dan niet grondgebonden en zowel privaat, publiek als een mengvorm zijn. Een onderzoek van ILVO en UGent in opdracht van het Departement Omgeving selecteerde 40 Europese voedselparken die de open ruimte beschermen en de voedselproducerende rol ervan behouden.

Dankzij deze parken krijgt de beroepslandbouw nieuwe perspectieven als belangrijkste beheerder van de open ruimte. Tegelijk leert de stedeling landbouw te waarderen voor de bijkomende maatschappelijke meerwaarde – biodiversiteit, ontspanning, sociaal contact en zorg. Landbouwparken worden vaak begrensd en gedefinieerd door doelgericht aangelegde (fiets)wegen, uitkijkposten en bomengordels. Door de landbouwzone tijdens het plannen te labelen als multifunctioneel landbouwpark, krijgt de zone een meerwaarde voor planners en stedelingen en blijft ze gevrijwaard.

Elk landbouwpark legt zijn eigen accenten. In Barcelona wordt 3000 ha bewerkt door 500 telers met afzet in de stad. Het maakt deel uit van een recreatief, groen parkennetwerk. In Southampton is het 30.000 ha grote landbouwpark ook natuurreservaat en een common (gemeenschapsbezit). Landbouwproducten uit het park dragen een herkomstlabel. De boeren voeren natuurbeheertaken uit en krijgen een meerprijs voor hun producten. In Firenze (9000 ha) dragen landbouwers bij aan de rivierkwaliteit en het waterbeheer en maken werk van hoevetoerisme. Nabij Keulen is 300 ha intensief bewerkte akkerbouwgrond gered van projectontwikkelaars dankzij het statuut landbouwpark. Dichterbij werkt Oostende aan een kleinschalig landbouwpark als deel van een groene gordel met ruimte voor 7 landbouwers.

Cruciaal voor de totstandkoming van een landbouwpark is de betrokkenheid en participatie in het ontwerpproces van lokale boeren en lokale beleidsactoren. Bovendien zijn niet alleen fysieke ingrepen in het landschap nodig, maar ook, of vooral, een sociale en mentale omslag bij de betrokkenen. En dan is het voor lokale besturen mogelijk om via een landbouwpark verschillende uitdagingen als hoge grondprijzen, lage voedselprijzen, vergrijzing van de landbouwers en klimaatverandering, gecombineerd aan te pakken.