Omgevingsrapportage – Omgeving en gezondheid in Vlaanderen: Trends en beleidsuitdagingen uit 20 jaar humane biomonitoring

Deze publicatie geeft een overzicht van twintig jaar humane biomonitoring in Vlaanderen. Het rapport bundelt inzichten uit vier volledige meetcycli (2002–2020) en kijkt vooruit naar de vijfde cyclus (2022–2027). Humane biomonitoring (HBM) onderzoekt via metingen in bloed, urine en haar hoe omgevingsfactoren — zoals luchtvervuiling, geluid, chemische stoffen en sociale determinanten — de gezondheid van mensen beïnvloeden.

De voorbije decennia is de blootstelling aan verschillende zorgwekkende sto…

Deze publicatie geeft een overzicht van twintig jaar humane biomonitoring in Vlaanderen. Het rapport bundelt inzichten uit vier volledige meetcycli (2002–2020) en kijkt vooruit naar de vijfde cyclus (2022–2027). Humane biomonitoring (HBM) onderzoekt via metingen in bloed, urine en haar hoe omgevingsfactoren — zoals luchtvervuiling, geluid, chemische stoffen en sociale determinanten — de gezondheid van mensen beïnvloeden.

De voorbije decennia is de blootstelling aan verschillende zorgwekkende stoffen zoals lood, PCB’s, DDT en bisfenol A duidelijk gedaald, mede dankzij regelgeving. Toch blijven bepaalde polluenten, zoals arseen, cadmium, PFAS en sommige pesticiden, aanwezig in concentraties die voor een deel van de bevolking boven gezondheidskundige toetsingswaarden liggen. Voor vijf op zes van de gemeten stoffen bestaat bovendien geen officiële veilige drempelwaarde, wat de inschatting van risico’s bemoeilijkt.

Het rapport toont ook aan dat blootstelling verschilt per regio, leefomgeving en socio-economisch profiel. In landelijke gebieden is er bijvoorbeeld een hogere blootstelling aan pesticiden, terwijl in stedelijke gebieden de concentratie van benzeen en PAK’s hoger ligt. Sociale verschillen komen sterk naar voren: jongeren met lager inkomen of buitenlandse herkomst zijn meer blootgesteld aan binnenhuismilieuvervuiling (zoals ftalaten en benzeen), terwijl jongeren met een hoger SES-profiel hogere blootstelling kennen aan PFAS en persistente polluenten, mogelijk via voeding (zoals vis, eieren en lokaal geteelde groenten).

De bevindingen maken duidelijk dat humane biomonitoring niet alleen cruciale data oplevert voor wetenschappelijk onderzoek, maar ook directe input biedt voor gezondheids- en milieubeleid. De vijfde meetcyclus speelt in op nieuwe thema’s zoals het binnenmilieu, mycotoxines, geluidshinder en zelfafname van stalen. Vlaanderen neemt via deze aanpak ook deel aan Europese programma’s zoals HBM4EU en PARC.

Deze tekst is gebaseerd op de originele bron en tot stand gekomen met inzet van AI-technologie. Controleer bij twijfel en hergebruik de bron voor juistheid en actualiteit.