Kasteelhoeve Torreelen, Vinkem (Veurne). Eindverslag van een toevalsvondst

Dit eindverslag documenteert een archeologische toevalsvondst op het opperhof van de Kasteelhoeve Torreelen in Vinkem (Veurne, West-Vlaanderen), na graafwerken in december 2023. In overleg met de eigenaar voerde het Agentschap Onroerend Erfgoed, samen met RAAP België, een kleinschalige opgraving uit in drie zones rond de zuid- en westzijde van het eiland met walgracht. Doel was het blootgelegde muurwerk te registreren en te interpreteren. Kaarten, foto’s en dronebeelden situeren …

Dit eindverslag documenteert een archeologische toevalsvondst op het opperhof van de Kasteelhoeve Torreelen in Vinkem (Veurne, West-Vlaanderen), na graafwerken in december 2023. In overleg met de eigenaar voerde het Agentschap Onroerend Erfgoed, samen met RAAP België, een kleinschalige opgraving uit in drie zones rond de zuid- en westzijde van het eiland met walgracht. Doel was het blootgelegde muurwerk te registreren en te interpreteren. Kaarten, foto’s en dronebeelden situeren de zones en tonen de beschermde context (monument en dorpsgezicht).

De opgraving bracht bakstenen fundamenten en sporen aan het licht die, op basis van metselverband, baksteenformaten (ca. 27/28 × 13 × 6/7 cm) en vondstmateriaal (aardewerk, munt), in de late 13de tot vroege 14de eeuw worden geplaatst. Het gaat o.m. om een muurtraject met haakse aansluiting en vermoedelijke steunberen of funderingspoeren (zone 1), een verbindingsmuur en steunberen nabij de zuidwestelijke toren (zone 2) en resten van recente tuinmuren, een afvoergoot en een bakstenen loopniveau (zone 3). In een ophogingspakket werd een bourgeois-munt (Valenciennes, ca. 1311–1314) gevonden; aardewerk uit dezelfde context omvat grijs gedraaid vaatwerk, lokaal/regionaal hoogversierd aardewerk en kogelpotten (13de–vroege 14de eeuw).

Een C14-datering van een houtskoolrijk kuiltje onder een afgedekte A-horizont plaatst dat spoor in de vroege ijzertijd (ca. 770–470 v.Chr.) en niet in verband met de middeleeuwse bouwfase; mogelijk gaat het om een natuurlijke boomval onder het latere mottelichaam.

Het parallelle bouwhistorische onderzoek concludeert dat de twee ronde torens en de kern van het hoofdgebouw vermoedelijk in de tweede helft van de 13de eeuw zijn opgetrokken. Bronnen uit de 17de eeuw (Heinderyckx) spreken over drie torens en vermelden een brand in 1640, gevolgd door verbouwingen waarbij één toren verdween en de andere twee werden verlaagd; 18de- en 19de-eeuwse aanpassingen gaven de huidige L-vorm. Tijdens WO I werden op de torens waterreservoirs geplaatst ten behoeve van het militaire hospitaal L’Océan (De Panne). Het eindbeeld is dat van een omgracht kasteel met castrale-motte-morfologie, waarvan het middeleeuwse bouwvolume groter was dan wat vandaag bovengronds zichtbaar is.