Dat de vrijwillige inzet van burgers van vitaal belang is voor onze samenleving, behoeft geen betoog. Wetenschappelijk onderzoek heeft al veelvuldig de verschillende maatschappelijke functies van het vrijwilligerswerk gedocumenteerd. Vrijwillige inzet vormt voor de samenleving een bron van meerwaarde die zowel vanuit een sociologische als een economische invalshoek kan worden benaderd. Gezien de vele voordelen die het vrijwilligerswerk oplevert, is het van cruciaal belang dat iedereen aan het vrijwilligerswerk kan participeren. Sociologisch onderzoek heeft echter al veelvuldig uitgewezen dat de toegang tot het vrijwilligerswerk niet gelijk verdeeld is. Het zijn vooral de hoogopgeleide, economisch actieve, en sociaal goed ingebedde burgers die in het vrijwilligerswerk actief zijn, ook in België. Ondanks de ontegensprekelijke meerwaarde van het vrijwilligerswerk, vormt het tegelijk ook een bron van sociale ongelijkheid. Om dit tegen te gaan, is het bijgevolg ook belangrijk om het sociaal profiel van de vrijwilligers in kaart te brengen en evoluties hierin op te volgen.
Vanuit een economisch oogpunt vervult het vrijwilligerswerk een economische functie en wordt het beschouwd als een productieve activiteit in de volle zin van het woord. Vrijwilligers verlenen nuttige diensten aan de gemeenschap. Hun vrijwillige en onbetaalde activiteiten ondersteunen de functies die het verenigingsleven in zeer diverse domeinen vervult: maatschappelijke dienstverlening, gezondheidszorg, onderwijs, cultuur, ...
Onder impuls van de Koning Boudewijnstichting werd in 2014 voor het eerst een representatieve meting van het vrijwilligerswerk in België verricht op basis van het nieuwe handboek van de IAO (internationale Arbeidsorganisatie). In samenwerking met de Algemene Directie Statistiek van de FOD Economie werd de ‘Module Vrijwillige Inzet’ toegevoegd aan de jaarlijkse Enquête naar de Arbeidskrachten (EAK) in het laatste kwartaal van 2014. Op basis van deze meting kon een omvattende analyse worden gerealiseerd van enerzijds de omvang van het vrijwilligerswerk in België, en anderzijds het sociaal-economisch profiel van de Belgische vrijwilligers. Op initiatief van de Koning Boudewijnstichting werd deze meting in 2019 opnieuw uitgevoerd.
