Het meten van financialisering op de woningmarkt. Een literatuuronderzoek naar de situatie in Vlaanderen

Dit rapport heeft als doel de literatuur over financialisering, in context van de woningmarkt, toe te lichten. Vooreerst is het doel om het concept te verhelderen. Financialisering gaat in het algemeen over de toenemende betrekking van financiële markten bij de woningmarkt. De literatuur bevat echter een scala aan definities en interpretaties van het begrip. In de studie wordt er gefocust op drie invalshoeken: 1) Het perspectief van de huishoudens, waarbij de literatuur een trend aanduidt van fi…

Dit rapport heeft als doel de literatuur over financialisering, in context van de woningmarkt, toe te lichten. Vooreerst is het doel om het concept te verhelderen. Financialisering gaat in het algemeen over de toenemende betrekking van financiële markten bij de woningmarkt. De literatuur bevat echter een scala aan definities en interpretaties van het begrip. In de studie wordt er gefocust op drie invalshoeken: 1) Het perspectief van de huishoudens, waarbij de literatuur een trend aanduidt van financiële deregulatie en innovatie die maakt dat gezinnen hun woning in steeds grotere mate vanuit schulden financieren. 2) Het perspectief van investeerders waarbij, omwille van dezelfde trend, vastgoed steeds toegankelijker wordt als investering op (internationale) financiële markten. 3) Het perspectief van de professionele vastgoedsector. Hierbij gaat het over de toenemende aanwezigheid van grotere professionele, al dan niet internationale of beursgenoteerde bedrijven, zowel bij productie als exploitatie in de residentiele woningmarkt.

Naast het verhelderen van deze trends bespreekt het rapport de (beperkte) literatuur over de situatie in België en specifiek Vlaanderen. In studies die verschillende landen met elkaar vergelijken, behouden auteurs graag het idee van België als prototype van een weinig ‘gefinancialiseerde’ markt gericht op particuliere zelfbouw met een lage residentiële mobiliteit, en met kleinschalige vastgoedprojecten met een lange doorlooptijd, lokaal georiënteerde actoren en het gebruik van ‘geduldig’ kapitaal. Verschillende indicatoren wijzen er echter op dat de Belgische en Vlaamse woningmarkt een transformatie ondergaat, met een trend van stijgende huishoudelijke schulden, een groeiende secundaire hypotheekmarkt, een groeiend aantal gefinancialiseerde actoren en een vervennootschappelijking van bouwgrond. Het rapport legt eveneens uit hoe deze trends gemeten en gemonitord worden en op welke manier ze verder onderzocht kunnen worden. Ten slotte bespreken we de implicaties van financialisering voor de woningmarkt en de rol van het (woon)beleid hierbij.