Het verhogen van de energiezuinigheid van de woningvoorraad is een belangrijke doelstelling van de Vlaamse overheid. Deze doelstelling vindt een grond in ambities op vlak van klimaatbeleid, woonbeleid en armoedebeleid. Energiezuinige woningen kunnen bijdragen tot een verbeterde betaalbaarheid van wonen en een daling van de energie-armoede. Daarnaast wordt verwacht dat renovaties kunnen bijdragen tot een betere gezondheid en algemeen welbevinden. In dit rapport gaan we na wat de (empirische) literatuur daarover leert, in het bijzonder over energetische investeringen voor sociale woningen of in het algemeen voor woningen van huishoudens met lage inkomens.
Wat blijkt is dat de werkelijke verlagingen in energieverbruik vaak (veel) lager uitvallen dan de theoretisch voorspelde. Dit heeft voor een deel te maken met het gedrag van de bewoners o.a. door het zogenaamde reboundeffect, waar men bv. een hogere temperatuur instelt na de renovatie omdat energie goedkoper wordt. Maar ook eerder technische aspecten kunnen een rol spelen. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de energetische ingrepen niet voldoende kwalitatief uitgevoerd werden. Verder gebeurt het berekenen van verwachte rendementen via voorspellingsmodellen. Deze zijn niet altijd juist, kunnen niet de invloed van elke mogelijke context mee opnemen en zijn meestal gebaseerd op een gemiddelde situatie. Verder blijkt ook de informatie die de gebruiker krijgt, bijvoorbeeld onder de vorm van feedback over energiegebruik, een rol te spelen. De langetermijneffecten kunnen ook verschillen van de kortetermijneffecten. De literatuur over effecten op energieverbruik is reeds relatief uitgebreid terwijl de literatuur over effecten op welbevinden of gezondheid veel beperkter is. Empirisch onderzoek op dat vlak bestaat vooral voor scholen en arbeidsplekken. De maatschappelijke effecten van residentiële energetische renovaties zijn dus veel minder empirisch gedocumenteerd.
De afgelopen jaren zijn in de sociale huisvesting met financiële steun van de Vlaamse overheid de inspanningen voor energiebesparende renovaties verhoogd maar er is nog veel renovatiewerk aan de winkel. De belangrijke investeringen in energiezuinigheid die in de sociale huisvesting nog op stapel staan, bieden kansen om meer inzicht te krijgen in de impact ervan, niet alleen op effectief energieverbruik, maar ook op de elementen die die impact beïnvloeden (zoals het verstrekken van informatie en begeleiding) alsook op sociale of maatschappelijke effecten door verbetering van het comfort en de gezondheid van de bewoners. Deze paper levert een bijdrage voor toekomstig onderzoek daarover.
