De verstedelijking van de agro-ecologische reproductie van bodemvruchtbaarheid

Hoewel steden erg afhankelijk zijn van de constante aanvoer van voedsel, luiden verstedelijkingsprocessen doorgaans het einde in van lokale voedselproductie. Verstedelijking gaat vandaag hand in hand met een mondiaal voedselregime, waardoor lokale voedselproductie perfect vervangbaar lijkt. De talrijke sociale en ecologische uitwassen van het mondiaal voedselregime plaatsen stilaan echter grote vraagtekens bij een verstedelijkingsmodel waarin landbouwlogica’s geen plaats hebben. Het vertrekpunt …

Hoewel steden erg afhankelijk zijn van de constante aanvoer van voedsel, luiden verstedelijkingsprocessen doorgaans het einde in van lokale voedselproductie. Verstedelijking gaat vandaag hand in hand met een mondiaal voedselregime, waardoor lokale voedselproductie perfect vervangbaar lijkt. De talrijke sociale en ecologische uitwassen van het mondiaal voedselregime plaatsen stilaan echter grote vraagtekens bij een verstedelijkingsmodel waarin landbouwlogica’s geen plaats hebben. Het vertrekpunt van dit onderzoek is dat een ander, meer duurzaam voedselsysteem dus ook een ander verstedelijkingsmodel vereist (en vice versa). Dit doctoraatsonderzoek bestudeert hoe verstedelijkingsprocessen lokale, agro-ecologische voedselproductie zouden kunnen ondersteunen. De zoektocht naar zo’n “agro-ecologische stedenbouw” vertrekt bij de boer zelf, via actieonderzoek in een bestaande boerengemeenschap in Vlaanderen. Hieraan ontleent het doctoraat zijn thematische focus op één van de centrale vraagstukken in de agro-ecologische landbouw: hoe kan een verlies aan bodemvruchtbaarheid gecompenseerd worden binnen de ecologische grenzen van agro-ecosystemen? Het doctoraat verkent wat het betekent om de agro-ecologische reproductie van bodemvruchtbaarheid niet los van verstedelijking te zien (als een individuele verantwoordelijkheid van de boer) maar net als voorwerp van collectieve, stedelijke organisatie (de ‘verstedelijking’ van bodemvruchtbaarheidsreproductie). Dit wordt op twee fronten empirisch uitgewerkt. Een kritische systematisering van agro-ecologische bodemvruchtbaarheidsreproductiepraktijken laat zien hoe huidige verstedelijkingsprocessen dit tegenwerken en benoemt pistes voor een stedenbouw die deze praktijken wel verzorgt. Een diepgaande analyse van publiek grondbezit en publieke grondtransacties verkent vervolgens de nood en het potentieel van public land management als onderdeel van een agro-ecologische stedenbouw. Het onderzoek resulteert in een herpolitisering van bodemvruchtbaarheidsreproductie als agrarisch en als stedelijk vraagstuk, de uitwerking van bodemzorg als onderdeel van een agro-ecologische stedenbouw en (her)nieuw(d)e aandacht voor het cruciale belang van grondbeleid voor bodemzorg.