CSB Working Paper, 2024, 6: Overheidsuitgaven, besparingen en vertrouwen in beleid in de EU-28, 2008–2016

Deze studie onderzoekt de impact van besparingsmaatregelen op het vertrouwen van burgers in hun nationale overheid en in de Europese Unie. Met behulp van synthetische controleanalyse wordt nagegaan hoe bezuinigingen op overheidsuitgaven tijdens de financiële crisis (2008–2016) hebben bijgedragen aan veranderingen in het publieke vertrouwen binnen de EU-28.

De analyse maakt onderscheid tussen het effect op macro-economische stabiliteit (zoals de schuldratio) en het effect op de levensstandaard va…

Deze studie onderzoekt de impact van besparingsmaatregelen op het vertrouwen van burgers in hun nationale overheid en in de Europese Unie. Met behulp van synthetische controleanalyse wordt nagegaan hoe bezuinigingen op overheidsuitgaven tijdens de financiële crisis (2008–2016) hebben bijgedragen aan veranderingen in het publieke vertrouwen binnen de EU-28.

De analyse maakt onderscheid tussen het effect op macro-economische stabiliteit (zoals de schuldratio) en het effect op de levensstandaard van huishoudens (zoals het beschikbaar inkomen). De centrale vaststelling is dat vertrouwen in de nationale overheid sterker reageert op overheidsbesparingen dan het vertrouwen in de EU. Vooral in landen waar de schuldratio succesvol werd verlaagd – zoals Nederland, Ierland, Letland en Zweden – steeg het vertrouwen in de overheid, zelfs wanneer de koopkracht tijdelijk onder druk stond.

De studie maakt duidelijk dat geloofwaardige schuldafbouw op middellange termijn essentieel is om het publieke vertrouwen te behouden of herstellen. Tegelijk zijn er risico’s verbonden aan besparingen die de levensstandaard verminderen zonder tastbare macro-economische winst: in die gevallen neemt het wantrouwen toe. Austeriteitsbeleid zonder resultaat of sociaal draagvlak kan het vertrouwen in de overheid en de EU ernstig ondermijnen en politieke instabiliteit versterken.

De conclusies van dit onderzoek zijn relevant voor toekomstige begrotingsstrategieën, ook in post-Covid-context. Beleidsmakers wordt aangeraden om niet alleen te focussen op schuldafbouw, maar ook op het behoud van koopkracht en sociale bescherming.