Conceptnota Vlaams burgerlijk weerbaarheidsprogramma ‘vrijwilligerskorpsen’

Deze conceptnota presenteert het plan van de Vlaamse Regering om gemeentelijke vrijwilligerskorpsen op te richten en structureel te ondersteunen via het Vlaams burgerlijk weerbaarheidsprogramma. Het doel is het vrijwillig engagement van burgers te versterken, zodat zij elkaar en hun gemeenschap kunnen helpen tijdens noodgevallen zoals rampen, grote ongevallen, overstromingen of grootschalige branden. Door opleiding, coördinatie en waardering via de lokale besturen wil de Vlaamse overheid bijdrag…

Deze conceptnota presenteert het plan van de Vlaamse Regering om gemeentelijke vrijwilligerskorpsen op te richten en structureel te ondersteunen via het Vlaams burgerlijk weerbaarheidsprogramma. Het doel is het vrijwillig engagement van burgers te versterken, zodat zij elkaar en hun gemeenschap kunnen helpen tijdens noodgevallen zoals rampen, grote ongevallen, overstromingen of grootschalige branden. Door opleiding, coördinatie en waardering via de lokale besturen wil de Vlaamse overheid bijdragen aan een grotere weerbaarheid van de samenleving.

Beleidskader en motivatie
Het initiatief sluit aan bij het Vlaams Defensieplan en het Vlaams Regeerakkoord, die stellen dat burgers met relevante vaardigheden en motivatie sneller ingeschakeld moeten kunnen worden bij crisissituaties. De overheid wil inzetten op de tijdelijke of gedeeltelijke zelfredzaamheid van de samenleving, niet alleen bij oorlogssituaties, maar ook bij rampen en lokale incidenten.

Inhoud van het programma

• Vrijwilligerskorpsen: Lokale besturen kunnen ervoor kiezen een gemeentelijk vrijwilligerskorps op te richten (minimaal 10, maximaal 80 leden per gemeente, met Vlaamse financiering). De korpsen bevorderen samenhorigheid, solidariteit en weerbaarheid. De beoogde doelstelling is 15.000 opgeleide vrijwilligers in deze legislatuur.

• Opleiding en coördinatie: Vrijwilligers volgen een basisopleiding EHBO, een jaarlijkse bijscholing en simulatie-oefeningen, meestal verzorgd door Rode Kruis Vlaanderen en het Vlaams Kruis. Lokale expertise van andere organisaties kan aanvullend ingezet worden.

• Digitale crisistool: Alle registratie, verzekering, coördinatie en hulpvragen verlopen via een digitale tool van Rode Kruis Vlaanderen. Hiermee worden ook ad hoc vrijwilligers snel verzekerd en gecoördineerd ingeschakeld.

• Operationele werking: In noodsituaties zorgt een coördinator van het Rode Kruis Vlaanderen voor de aansturing van het vrijwilligerskorps ter plaatse. Bij grote incidenten kunnen vrijwilligerskorpsen van buurgemeenten worden opgeroepen. Alle leden zijn verzekerd tijdens hun inzet.

• Financiering: De Vlaamse overheid dekt de vaste kosten (zoals de crisistool en bijscholing) en de variabele kosten per opgeleide vrijwilliger. De opstart van de opleidingen is gepland vanaf september 2025, met een maximaal jaarlijks budget van 1 miljoen euro vanaf 2026.