2024 Market Monitoring Report: Energie­detailhandel in de EU – Actieve consumentenparticipatie en flexibiliteit voor de energietransitie

Dit rapport onderzoekt hoe de Europese energiedetailhandelsmarkten kunnen bijdragen aan de energietransitie door consumenten actiever te betrekken. De auteurs benadrukken dat de omschakeling naar koolstofneutraliteit tegen 2050 alleen haalbaar is als regelgeving, marktstructuren en technologieën beter inspelen op de toenemende behoefte aan flexibiliteit. Elektrificatie van industrie, transport en gebouwen, gecombineerd met de snelle groei van hernieuwbare energie, maakt vraagsturing (demand resp…

Dit rapport onderzoekt hoe de Europese energiedetailhandelsmarkten kunnen bijdragen aan de energietransitie door consumenten actiever te betrekken. De auteurs benadrukken dat de omschakeling naar koolstofneutraliteit tegen 2050 alleen haalbaar is als regelgeving, marktstructuren en technologieën beter inspelen op de toenemende behoefte aan flexibiliteit. Elektrificatie van industrie, transport en gebouwen, gecombineerd met de snelle groei van hernieuwbare energie, maakt vraagsturing (demand response), opslag en decentrale productie essentieel.

Een belangrijk knelpunt is dat 73% van de huishoudens in de EU nog steeds een vast elektriciteitscontract heeft, vaak gereguleerd, waardoor prijsprikkels voor flexibel verbruik ontbreken. Bovendien is in 10 lidstaten de uitrol van slimme meters lager dan 30%, wat de toegang tot dynamische contracten belemmert. Flexibele contractvormen – zoals dynamische prijzen, tijdsafhankelijke tarieven en hybride modellen – kunnen zowel het elektriciteitsnet ontlasten als consumenten laten profiteren van lagere prijzen tijdens piekproductie van hernieuwbare energie.

Het rapport behandelt ook voorbeelden van goede praktijken, zoals het Zweedse gebruik van dynamische uurprijzen tijdens de energiecrisis, en formuleert aanbevelingen voor regelgeving, infrastructuur en consumentenvoorlichting. Deze aanbevelingen omvatten het stimuleren van slimme meteruitrol, het aanbieden van diverse contractvormen, en het gericht beschermen van kwetsbare groepen tegen extreme prijsschommelingen terwijl zij toch gedeeltelijk blootgesteld worden aan variabele tarieven.

Door deze maatregelen te combineren, kunnen detailmarkten de flexibiliteit leveren die nodig is om netcongestie te verminderen, de integratie van hernieuwbare energie te versnellen en de energietransitie betaalbaar en betrouwbaar te houden.