Zij-ingang: de uitholling van de gewestplannen

Diverse bewegingen en organisaties hebben tijdens de jaren ‘70 en ‘80 van vorige eeuw ruimtelijke ordening en aanverwante onderwerpen opgenomen in hun vormings- en opleidingsprogramma’s. Onder meer de Stichting Lodewijk de Raet, het Instituut Emile Van der Velde, het ACW, de KWB, de Boerenbond, het Centrum voor Socialistisch Cultuurbeleid, het Davidsfonds, het Willemsfonds, het Vermeylenfonds, het NCMV, de Bond Beter Leefmilieu en de Stichting Leefmilieu brachten de bevolking het belang bij van …

Diverse bewegingen en organisaties hebben tijdens de jaren ‘70 en ‘80 van vorige eeuw ruimtelijke ordening en aanverwante onderwerpen opgenomen in hun vormings- en opleidingsprogramma’s. Onder meer de Stichting Lodewijk de Raet, het Instituut Emile Van der Velde, het ACW, de KWB, de Boerenbond, het Centrum voor Socialistisch Cultuurbeleid, het Davidsfonds, het Willemsfonds, het Vermeylenfonds, het NCMV, de Bond Beter Leefmilieu en de Stichting Leefmilieu brachten de bevolking het belang bij van een goede ruimtelijke ordening en de kwaliteit van het leefmilieu1. Dat was ook hoognodig omdat de jacht op verkavelingsvergunningen bijzonder groot was, niet alleen bij gewiekste burgers, maar ook bij grootgrondbezitters, ontwikkelaars en speculanten. Vóór er gewestplannen waren, bestond er geen enkele juridische basis om verkavelingsaanvragen te beoordelen. Van 1962 tot midden jaren ‘70 werden in Vlaanderen 70.000 verkavelingsvergunningen afgeleverd, overwegend voor het creëren van percelen voor open bebouwing. Die ontstane juridische situatie waarin individuele bouwrechten werden gecreëerd gaf mee vorm aan de gewestplannen.

Het uiteindelijke resultaat van de definitief goedgekeurde gewestplannen gaf, zowel op het inhoudelijke als op het formele vlak, de planningswereld weinig reden tot euforie. Behalve bij de vele kaartaanpassingen ten koste van ‘de goede ruimtelijke ordening’, moeten we ook stilstaan bij de stedenbouwkundige voorschriften van de gewestplannen, zoals die zijn terug te vinden in het Koninklijk Besluit van 28 december 1972, ingrijpend gewijzigd in het KB van 13 december 1978. Deze stedenbouwkundige voorschriften en de gewestplannen zelf vormen een onlosmakelijke ‘twee-eenheid’. In de stedenbouwkundige voorschriften werden uitzonderingsregels ingebouwd, die aan de basis liggen van de verdere uitholling van de gewestplannen. We bespreken de voornaamste.