Naar jaarlijkse traditie publiceert de Studiedienst van de Vlaamse Regering het boek Vlaamse Regionale Indicatoren, kortweg VRIND genoemd. Met deze indicatoren worden de ontwikkelingen in de samenleving opgevolgd en wordt getracht de effecten van het Vlaamse beleid in beeld te brengen. Dit wordt geïllustreerd aan de hand van circa 900 tabellen, grafieken en kaarten. De integrale set van Pact 2020 indicatoren is in deze 24ste editie mee opgenomen.
VRIND 2016 is een gemeenschappelijk project van alle diensten van de Vlaamse overheid en de bevoegde ministers. De Studiedienst van de Vlaamse Regering van het Departement Kanselarij en Bestuur coördineert dit project en voegt er eigen analyses aan toe.
Enkele markante vaststellingen
Sociaalmaatschappelijke ontwikkelingen
- De Vlaming geniet van een hoge levensstandaard, meer gezonde levensjaren en een hoge tevredenheid met de eigen levenssituatie. Toch blijven Vlamingen eerder pessimistisch naar de toekomst kijken.
- Vandaag liggen Vlamingen meer wakker van oorlogen en etnische conflicten dan de voorbije jaren. Druggebruik en onveiligheid op straat worden minder vernoemd als maatschappelijke problemen, terwijl ze 10 jaar geleden nog tot de top 5 behoorden.
- Vlamingen hechten meer dan gemiddeld in Europa belang aan verdraagzaamheid en persoonlijke ontplooiing.
- Het aantal mantelzorgers en vrijwilligers neemt niet af, niettegenstaande er een tendens van toenemende individualisering is.
- Vlaanderen behoort op heel wat terreinen zoals armoede, werkloosheid en opleiding tot de Europese top. Na Tsjechië kende Vlaanderen in ’14 het laagste armoederisicopercentage in Europa, de op twee na laagste werkloosheidsgraad, en een snellere daling van het aantal laaggeschoolden en stijging van het aantal hooggeschoolden. Er bestaan nog kloven tussen bevolkingsgroepen, maar het goede nieuws is dat deze kloven vernauwen: zo nemen de werkzaamheidskloven tussen mannen en vrouwen, jongeren en ouderen, tussen personen met en zonder een handicap af.
- De maatschappelijke positie van de vrouwen is op vele domeinen versterkt. Vrouwen zijn ondertussen hoger opgeleid dan mannen en de loonkloof is fors gedaald hoewel niet verdwenen: in 2000 bedroeg de kloof nog 19%, in 2014 nog 7,5 %.
- Voor laaggeschoolden en personen met een buitenlandse herkomst blijven er diverse maatschappelijke kloven bestaan. Een aandachtspunt blijft opleiding en vorming. Er is een toename van het aantal problematische afwezigheden, maar er zijn zeker een aantal positieve signalen zoals minder schoolse vertraging en een daling van het aantal jongeren dat zonder enige kwalificatie op de arbeidsmarkt komt.
Economische ontwikkelingen
- Vlaanderen verbetert de jongste jaren zijn positie inzake welvaartscreatie (bbp) ten opzichte van de Europese landen, ten opzichte van de Europese innovatieve topregio’s neemt het een middenpositie in. Een topscore is er wel voor arbeidsproductiviteit maar niet voor de jobratio (= de totale werkgelegenheid in % van de bevolking tussen 15 en 64 jaar), die lager ligt dan het Europese gemiddelde.
- Goed voor de economie is dat de loonkost per eenheid product blijft dalen en dit vooral in de industrie.
- Er is weer meer geloof in zelfstandig ondernemerschap en het aantal ondernemingen neemt toe.
- 2015 was een recordjaar voor buitenlandse investeringsprojecten, met niet minder dan 227 projecten, goed voor 2,7 miljard investeringen en 4.352 jobs.
- De uitvoer kende een lichte groei maar het aantal exporterende bedrijven groeit niet.
- Met meer dan 50% innovatieve ondernemingen behoort Vlaanderen Europees tot de top. Op het vlak van innovatie blijven er grote uitdagingen: een aandachtspunt is de daling van het aantal werkenden in innovatieve en kennisintensieve sectoren waar de positie verzwakt ten opzichte van de topregio’s.
Ruimtelijke en ecologische ontwikkelingen
- We zien een stijgende dichtheid van het woongebied, geconcentreerd rond de steden en de Vlaamse rand. Door een verschuiving van woningen naar flats zien we dat de gemiddelde woonoppervlakte daalt. Positief is ook dat minstens onze nieuwbouwwoningen energiezuiniger worden en beter geïsoleerd. 2015 is een recordjaar voor de sociale huisvesting. Nooit werden er in een jaar meer nieuwbouwwoningen gebouwd (+3.519).
- Op vrijwel alle milieu-indicatoren wordt vooruitgang geboekt. Er is een verbetering van de waterkwaliteit, de verzurende emissies en de fijnstofconcentraties.
- Het wagenpark en de afgelegde kilometers blijven stijgen met een toenemende filezwaarte, verliesuren en toenemend energiegebruik als gevolg. Daartegenover staat dat de negatieve impact van het transport (o.a. lawaai, vervuiling) is afgenomen en het groen transport stilaan begint aan te trekken.
- 79 % van de verplaatsingen gebeurt met de wagen, dat is 4 % lager dan gemiddeld in Europa.
- De verkeersveiligheid gaat er op vooruit maar Vlaanderen scoort slecht in vergelijking met de topregio’s.
Burger en overheid
- In de lente van 2015 lag het vertrouwen in instellingen hoger dan de voorbije jaren.
- Vlamingen zijn over het algemeen zeer tevreden over de publieke voorzieningen die vooral op Vlaamse bevoegdheden slaan. De scores lopen wel ver uit elkaar: hoog voor huisvuil, cultuur, openbaar domein, gezondheid, sport en onderwijs; lager voor kinderopvang, openbaar vervoer en de staat van wegen, fiets- en voetpaden.
