(Auteur : Steve Ronse & Jürgen Vanpraet - Bron : BelgischRecht.Net)
De vijf voornaamste krachtlijnen van het nieuwe Bodemdecreet zijn:
1. Herdefiniëring van het saneringsdoel naar een meer realistisch doel
De in de praktijk zelden gehaalde achtergrondwaarden uit het Bodemsaneringsdecreet worden in het nieuwe decreet geschrapt als saneringsdoel. Onder het nieuwe decreet is het saneringsdoel bij nieuwe bodemverontreiniging erop gericht om een betere bodemkwaliteit te verwezenlijken dan de toepasselijke richtwaarden voor bodemkwaliteit. Deze richtwaarden moeten toelaten dat na sanering de bodem al zijn functies kan vervullen zonder dat enige beperking moet worden opgelegd. Bij historische bodemverontreiniging moet de bodemsanering er minstens op gericht zijn te vermijden dat de bodemkwaliteit een risico oplevert of kan opleveren voor mens en milieu.
2. Vermindering van het aantal transacties die als overdracht van grond worden aanzien
In het nieuwe decreet wordt geopteerd voor een vermindering van het aantal transacties die als overdracht van grond (met de daaraan gekoppelde eventuele onderzoeks- en saneringsplicht) worden gekwalificeerd. Het aangaan van persoonlijke gebruiksrechten, zoals huur, pacht, bruikleen, m.u.v. concessie, alsmede het vestigen van een recht van gebruik of bewoning worden niet langer als een overdracht aanzien.
3. Wijziging criteria “onschuldige bezitter”
In het nieuwe decreet wordt het cascadesysteem waarbij in eerste instantie de exploitant, bij afwezigheid of vrijstelling van de exploitant de gebruiker en finaal, indien er geen gebruiker is of de gebruiker een vrijstelling geniet, de eigenaar als saneringsplichtige wordt aangeduid, behouden . Onder het huidige decreet kan de saneringsplichtige die voldoet aan een aantal voorwaarden het statuut van “onschuldige bezitter” verkrijgen en vrijgesteld worden van de saneringsplicht. Nieuw is de decretale verankering van de anterioriteitsvereiste als voorwaarde om als onschuldige bezitter beschouwd te worden. Dit betekent dat de bodemverontreiniging tot stand moet gekomen zijn vóór het tijdstip waarop men exploitant, gebruiker of eigenaar is geworden. Betreffende de vrijstellingsvoorwaarde van het “niet op de hoogte zijn of behoren te zijn” die op de eigenaar van toepassing is, wordt in het nieuwe decreet aan de Vlaamse Regering de mogelijkheid geboden om te bepalen in welke gevallen de eigenaar geacht wordt op de hoogte te zijn van de verontreiniging.
4. Vereenvoudiging en flexibilisering van de procedures
Betreffende de procedure voor het opmaken van een beschrijvend bodemonderzoek worden de verplichtingen tot opmaak van een voorstel van beschrijvend bodemonderzoek en tot opmaak van tussentijdse rapporten geschrapt.
De mogelijkheid wordt voorzien om een oriënterend en beschrijvend bodemonderzoek in één beweging uit te voeren en één rapport in te dienen bij de OVAM zodat op een snellere en meer kostefficiënte manier kan worden opgetreden.
De mogelijkheid wordt voorzien om het beschrijvend onderzoek en de bodemsanering gefaseerd uit te voeren met een prioritaire aanpak van de bron van verontreiniging.
Voor de gevallen waarin bodemverontreiniging kan worden behandeld door saneringswerken die maximaal 180 dagen in beslag nemen, wordt voorzien in een beperkt bodemsaneringsproject.
5. Nieuw: “Grondverzet”, waterbodems en draagkrachtregeling/cofinanciering
De principes die momenteel opgenomen zijn in het Vlarebo betreffende grondverzet worden met het oog op de rechtszekerheid decretaal verankerd. Tevens wordt voorzien in een specifieke regeling voor het onderzoek en de sanering van waterbodems. Tot slot voorziet de nieuwe wet in de mogelijkheid om de saneringsplichtige een draagkrachtregeling (spreiding financiële lasten) of een cofinancieringsregeling toe te kennen, terwijl in het huidige decreet het beschrijvend bodemonderzoek en de bodemsanering steeds diende ge(pre)financierd te worden door de saneringsplichtige.
Samengevat lijkt het nieuwe Bodemdecreet beter aansluiting te kunnen vinden bij de economische realiteit. Dit sluit uiteraard niet uit dat het Bodemdecreet in veel gevallen nog steeds een moeilijk te omzeilen kaap zal zijn.
