Pionieren met wooncoöperaties. Hefbomen voor overheden?

De wooncoöperatie wint opnieuw aan belang in Vlaanderen als een collectief woonmodel dat inspeelt op betaalbaarheid, duurzaamheid en gemeenschapsvorming. In tegenstelling tot het klassieke huur- of koopmodel kopen bewoners geen individuele woning, maar nemen zij aandelen in een coöperatieve vennootschap. In ruil hiervoor krijgen ze een levenslang woonrecht en betalen ze een maandelijkse woonbijdrage. De wooncoöperatie beheert, financiert en onderhoudt de woningen als collectief eigendom van de b…

De wooncoöperatie wint opnieuw aan belang in Vlaanderen als een collectief woonmodel dat inspeelt op betaalbaarheid, duurzaamheid en gemeenschapsvorming. In tegenstelling tot het klassieke huur- of koopmodel kopen bewoners geen individuele woning, maar nemen zij aandelen in een coöperatieve vennootschap. In ruil hiervoor krijgen ze een levenslang woonrecht en betalen ze een maandelijkse woonbijdrage. De wooncoöperatie beheert, financiert en onderhoudt de woningen als collectief eigendom van de bewoners.

Dit model biedt tal van voordelen, zoals een stabiele woonkost, duurzaam ruimtegebruik en gemeenschapsvorming. Toch staan coöperatieve woonprojecten in Vlaanderen nog in hun kinderschoenen en moeten ze verschillende uitdagingen overwinnen.

Een recent leertraject rond coöperatieve woonprojecten, in opdracht van de Vlaamse overheid, onderzocht hoe deze woonvorm kan bijdragen aan Vlaamse en lokale beleidsdoelstellingen. Vijf proeftuinen in Vlaamse steden en gemeenten leverden waardevolle inzichten op. Drie cruciale factoren bleken essentieel voor een succesvolle opstart:

1. Grond – Toegang tot betaalbare gronden is een grote uitdaging. Overheden kunnen coöperaties ondersteunen door specifieke gronden voor coöperatief wonen te reserveren.
2. Financieringsmix – Naast private investeringen kunnen overheidssteun en leningen aan lage rente bijdragen aan een financieel haalbaar model.
3. Expertise – Begeleiding bij juridische en organisatorische aspecten is cruciaal om initiatiefnemers en betrokken partijen te ondersteunen.

Internationaal gezien tonen steden als Barcelona, Amsterdam en Lissabon hoe coöperatief wonen een integraal deel kan worden van het woonbeleid. Daar worden gemeentelijke gronden in erfpacht gegeven, leningen verstrekt en deskundige begeleiding aangeboden.

Om wooncoöperaties in Vlaanderen op te schalen, moeten overheden een actievere rol opnemen, zowel op Vlaams als lokaal niveau. Door strategische beleidskeuzes en financiële steun kunnen ze bijdragen aan een veerkrachtig, inclusief en duurzaam woonlandschap waarin collectief wonen een volwaardig alternatief wordt.