Uit de jaarresultaten 2021 die Boerenbond vandaag bekend maakte blijkt dat de Vlaamse land- en tuinbouw – omzetmatig – corona achter zich laat, maar dat de exponentieel gestegen kosten de marges zwaar onder druk zetten en de cijfers rood doen kleuren. Door deze hoge kosten zakt de bruto toegevoegde waarde voor de sector naar een twintigjarig dieptepunt.
Corona
Boerenbond evalueert jaarlijks na de zomer het productiejaar en maakt een raming van de jaarresultaten. De land- en tuinbouwsector behaalde dit jaar een omzet van 6 miljard euro, een cijfer waarmee we weer aanleunen bij de omzet van 2019. Dit cijfer toont dat de sector corona nu definitief achter zich lijkt te laten.
De aardappelsector klimt langzaam uit een diep dal en geeft betere omzetcijfers. De siertelers schudden de coronacrisis van zich af en kunnen opnieuw goede resultaten neerzetten, net als de groenten-, granen-, peren- en zuivelsector. Helaas moet een belangrijke kanttekening bij dit kostenplaatje gemaakt worden: hoewel de bruto omzetcijfers in heel wat sectoren zeer behoorlijk zijn, is de realiteit veel minder rooskleurig wanneer de directe kosten bij de omzetcijfers verrekend worden.
Varkenssector in crisis
In de varkenssector zakken zowel de omzet als de marges zeer diep weg. Dalende varkensprijzen worden veroorzaakt door de Afrikaanse varkenspest, de nasleep van corona en daar beiden aan verbonden de toegang tot de Chinese markt. Voor verschillende grote Europese varkenslanden sloot de Chinese markt zich. Hierdoor moet varkensvlees dat die richting uitging zich nu een weg zoeken op de Europese markt, die daardoor ontwricht raakte. De gedaalde varkensprijzen in combinatie met sterk gestegen veevoederkosten maken de varkenssector zwaar verlieslatend. Boerenbond verwacht dat de omzet voor de varkenshouderij ca. 13% lager uit zal vallen tegenover 2020.
Marge op absoluut dieptepunt
De directe kosten zijn dit jaar uitzonderlijk gestegen, met maar liefst 12,1% tegenover 2020. In 2021 gaat 87,5% van de gerealiseerde omzet op in directe kosten. Met 750 miljoen euro bruto toegevoegde waarde noteren we een dieptepunt over een periode van bijna 20 jaar, ondanks de op 2 na hoogste omzet in diezelfde periode.
De zeer sterke stijging van de directe kosten in 2021 heeft vooral te maken met de sterk gestegen kosten voor veevoeder (+18% ten opzichte van 2020) en voor energie (+18% ten opzichte van 2020. Dit percentage zal nog omhoog gaan, rekening houdend met de stijgende energieprijzen.). Daarnaast stegen de kosten van de plantenbeschermingsmiddelen (+14% tegenover vorig jaar) door de aanhoudende hoge ziektedruk als gevolg van de natte weersomstandigheden. “De cijfers tonen dat we moeten blijven inzetten op onze sterke Vlaamse land- en tuinbouw. Zij wisten corona te doorstaan, maar komen nu helaas in moeilijkheden door de sterk gestegen kosten. Het blijft een spijtige vaststelling dat de Vlaamse land- en tuinbouw er niet in slaagt om die stijgende kosten snel door te rekenen naar de volgende schakels in de keten. Om die reden houdt de druk op de marges blijvend aan”, merkt Boerenbondvoorzitter Sonja De Becker op.
Naast stijgende kosten en volatiele markten drukken ook de weersomstandigheden een stempel op de rentabiliteit van de Vlaamse land- en tuinbouw. 2021 werd gekenmerkt door een koud en nat voorjaar en algeheel aanhoudende, en soms zelfs overvloedige, neerslag. In verschillende sectoren en regio’s had dit een negatief effect op de opbrengsten en kwaliteit van de gewassen of bemoeilijkten de weersomstandigheden de inzaai of de oogst.
Risico’s
Uit de jaarresultaten 2021 blijkt dat de verschillen tussen sectoren en bedrijven afzonderlijk erg groot zijn. Eén gemiddeld cijfer of hét gemiddeld landbouwbedrijf bestaat dus niet. Wat de sector wel gemeen heeft zijn de sterk volatiele markten, de stijgende kosten en onvoorspelbare weersomstandigheden. Dit zorgt voor een sterk schommelende rentabiliteit. Deze onzekerheden nemen jaar na jaar toe, zeker nu de stabiliserende rol van het Europees landbouwbeleid is weggevallen. “De opbouw van nieuwe tools die de sector kunnen ondersteunen verloopt nog traag, waardoor de verantwoordelijkheid voor het opvangen van risico’s steeds meer eenzijdig bij de individuele boer terecht komt. Dit legt de (mentale) druk vaak erg hoog. Een reden te meer voor Boerenbond om haar leden meer dan ooit te ondersteunen en te versterken in hun ondernemerschap, want de sector is van onschatbare waarde”, besluit voorzitter Sonja De Becker.
