Hopkins vertrekt vanuit twee problemen: klimaatverandering en piekolie. Klimaatverandering hoeft natuurlijk geen verdere uitleg, maar piekolie misschien wel. De term verwijst naar het kantelmoment dat de hoeveelheid opgepompte olie haar maximum bereikt. Als daarna de olieproductie daalt, zonder dat onze behoefte aan het zwarte goud afneemt, mogen we ons aan onbetaalbare olieprijzen verwachten. En daar moeten we ons nu op voorbereiden, meent Hopkins, want onze samenleving is immers verslaafd aan olie.
Dankzij olie kan onze maatschappij ongeveer 70 tot 100 keer meer werk verzetten. Een volle tank van 40 liter komt ongeveer overeen met 4 jaar menselijke handenarbeid. Hopkins schrijft: “De hoeveelheid energie die nodig is om de gemiddelde burger van de Verenigde Staten te onderhouden is gelijk aan vijftig mensen die zich dag en nacht in hun achtertuin uit de naad fietsen.” Deze denkbeeldige wielrenners worden in zijn boek 'energieslaven' genoemd.
Wie niet gelooft dat er een einde komt aan goedkope olie is blind voor de tekens aan de wand. Uit de teerzanden van Alberta in Canada wordt olie gewonnen. De methode die men gebruikt is zeer duur, vervuilt de omgeving en de hoeveelheid olie na raffinage is uiterst gering. Hopkins vergelijkt oliewinning uit teerzanden met cacao verwijderen uit een chocoladetaart: “Het is het onderste uit de jerrycan schrapen.”
Hoewel er een slordige 47.500 olievelden bekend zijn, hebben de 40 grootste olievelden 75% van alle olie opgeleverd. Vroeger werden 4 nieuwe vaten olie ontdekt per verbruikt vat, vandaag is het andersom: per 4 vaten die we verbruiken, wordt er 1 ontdekt. Behalve een verstaanbare uiteenzetting over piekolie verwijst Hopkins naar boeken, auteurs en films die dit onderwerp verder uitdiepen.
Lokale veerkracht
Niemand kan precies voorspellen wanneer olie zal pieken of wanneer de klimaatopwarming zal stijgen boven de gevreesde drempel van 2 graden Celcius. Ook over de gevolgen tasten we in het duister. Maar Hopkins is er wel zeker van dat ze ons leven drastisch zullen overhoop halen. Daarom nam hij in Totnes het initiatief voor het project dat inmiddels bekendstaat als de transitiebeweging.
Veerkracht is een centraal begrip in het transitiedenken. Een veerkrachtige samenleving bezwijkt immers niet bij de eerste tekenen van olieschaarste. Een onvermijdelijke stap in die richting is de herlokalisering van de economie. Dat wil niet zeggen dat we computers en gsm's voortaan lokaal moeten produceren, maar wel dat het absurd is om tomaten uit het zuiden van Spanje en appels uit Nieuw-Zeeland te importeren. “We zijn niet op zoek naar een 'niets-erin, niets eruit'-economie, maar eerder om ecologische kringlopen waar mogelijk te sluiten en om lokaal te produceren wat we kunnen,” zegt Hopkins. Fruit, groente, vis, verschillende medicijnen, papier, melk, glas, brood, wol, bouwmaterialen, isolatiemateriaal, parfums en verse bloemen, zijn maar enkele van de producten die we met gemak voor de lokale markt kunnen produceren.
Van Totnes naar wereld
In het Transitie Handboek vertrekt Rob Hopkins vanuit zijn eigen ervaringen in Totnes en andere stadjes in Engeland die met succes veerkracht opbouwen voor het postolietijdperk. Het boek is een rijk geïllustreerde stap-voor-stap-gids voor mensen die een transitie-initiatief in eigen streek, dorp, wijk of stad willen opstarten. Informatie wordt afgewisseld met oefeningen die kunnen dienen als instrumenten in het transitieproces. En voor bijkomstige weetjes wordt verwezen naar andere werken.
Bijzonder aan de Nederlandstalige uitgave is dat de vertaling een collectief werk is van meer dan 50 mensen uit Nederland en België die allemaal wel iets met transitie te maken hebben. In deze uitgave werd een hoofdstuk toegevoegd over de economische crisis en komen ook transitiesteden en -dorpen in Vlaanderen aan bod.
