Sinds de zesde staatshervorming in 2014 is het Vlaamse gewest bevoegd om een eigen economisch migratiebeleid uit te tekenen, zowel voor buitenlandse werknemers als voor zelfstandige ondernemers. Dit is het eerste jaarverslag waarin migratie naar Vlaanderen om economische reden in kaart gebracht wordt (evolutie en cijfers van 2019 tot 2022).
Een robuust economisch migratiebeleid moet veel dingen tegelijk zijn: in een wereldwijde wedloop om talent, moet onze Vlaamse arbeidsmarkt zich op de kaart kunnen zetten. Tevens vraagt de arbeidsmarkt de nodige flexibiliteit: migratie moet kunnen inspelen op variabele behoeften, op onvoorziene pieken van krapte en van overvloed. Tenslotte moet het economisch migratiebeleid bestand zijn tegen misbruik en sociale dumping.
Het Vlaamse beleid voor het aantrekken van buitenlandse werknemers trad op 1 januari 2019 in werking. Dit beleid houdt rekening met de specifieke Vlaamse arbeidsmarktbehoeften. Het wil werkgevers toelaten op een eenvoudige en klantvriendelijke manier buitenlandse werknemers aan te werven, wanneer op de eigen arbeidsmarkt onvoldoende krachten aanwezig zijn. Voor bepaalde profielen wordt gewerkt met een vermoeden van tekort (met name voor knelpuntberoepen), waardoor de markt niet telkens op individuele basis onderzocht dient te worden. Deze lijst van profielen wordt tweejaarlijks aangepast aan de actuele arbeidsmarktsituatie. Procedureel gezien werd, op aansturen van Europa en in samenwerking met de federale overheid en de andere regio’s, een gecombineerde procedure (de single permit)
uitgewerkt. De gecombineerde vergunning is een document dat zowel het verblijf als de toegang tot arbeid dekt. Deze procedure verloopt sinds midden 2021 digitaal via het uniek loket.
Ook voor buitenlandse zelfstandigen werd een nieuw beleid uitgewerkt. Dat trad in werking op 1 januari 2022. Buitenlandse zelfstandige ondernemers krijgen sindsdien toegang tot het Vlaamse gewest op grond van hun specifieke innovatieve, economische, sportieve of culturele meerwaarde. Het nieuwe beleid stelt hoge eisen aan ondernemers en wil de Vlaamse competitieve kenniseconomie verrijken.
Economische migratie was onmiskenbaar boeiende materie de afgelopen jaren. De coronapandemie heeft voor een knik gezorgd, maar heeft arbeidsmigratie zeker geen halt toegeroepen. Sedert de zomer van 2021 leeft de economie weer op, en dit laat zich voelen in een forse stijging van het aantal aanvragen voor buitenlandse arbeidskrachten. Gebeurtenissen in Europa, zoals Brexit en de oorlog in Oekraïne, hebben rechtstreekse gevolgen op de Vlaamse arbeidsmigratie. De uitdaging is al deze dossiers efficiënt en binnen een redelijke termijn af te handelen. Daarbij moet de overheid zowel oog hebben voor het versterken van de arbeidsmarkt als voor misbruiken en schijnconstructies die een migratierisico vormen. Kortom: ook de dagelijkse uitvoering van het beleid bestaat uit veel dingen tegelijk.
