NBB Economic Review, 2022, 6: CO2-uitstoot en het onderbenutte potentieel van verschuiving van activiteiten - Lessen uit het EU ETS

Op basis van de CO2-uitstootgegevens stellen we vast dat, in tegenstelling tot de elektriciteitssector, de Europese verwerkende industrie haar emissies de afgelopen jaren nog niet aanzienlijk heeft verminderd. Het "Fit for 55"-maatregelenpakket van de EU bevat nochtans ambitieuze doelstellingen voor het verminderen van de CO2-uitstoot tegen 2030. Voor toekomstige emissiereducties zullen we daarom niet enkel een beroep moeten doen op innovatie, maar ook op technologische “catching-up” en een vers…

Op basis van de CO2-uitstootgegevens stellen we vast dat, in tegenstelling tot de elektriciteitssector, de Europese verwerkende industrie haar emissies de afgelopen jaren nog niet aanzienlijk heeft verminderd. Het "Fit for 55"-maatregelenpakket van de EU bevat nochtans ambitieuze doelstellingen voor het verminderen van de CO2-uitstoot tegen 2030. Voor toekomstige emissiereducties zullen we daarom niet enkel een beroep moeten doen op innovatie, maar ook op technologische “catching-up” en een verschuiving van economische activiteit naar de meest CO2-efficiënte bedrijven. Een beperkte herverdeling van activiteiten binnen een sector en weg van de meest emissie-intensieve bedrijven kan leiden tot substantiële uitstootverminderingen. Een stijgende CO2-prijs zal niet enkel innovatie maar ook deze verschuiving stimuleren, vermits bij hogere CO2-prijzen sommige industriële bedrijven verlieslatend kunnen worden.

Het systeem voor de handel in CO2-uitstootrechten binnen de EU (het EU ETS, ingevoerd in 2005) is een ambitieuze poging om economische groei te verzoenen met de vermindering van de CO2-uitstoot van grote bedrijven in zowel de verwerkende industrie als de elektriciteitssector. Het EU ETS werkt als een "cap‑and‑trade"‑systeem waarbij industriële installaties kunnen gebruikmaken van de handel in CO2-uitstootrechten ter compensatie van emissies boven of onder een bepaalde drempel van gratis toegewezen rechten. De derde fase van het EU ETS eindigde in 2020, met als doel de emissies in het hele systeem met 21 % te verlagen (t.o.v. 2005). De werkelijke uitstoot bleef ver onder het gestelde doel (Figuur 1, links). Voor de volgende fase (tot 2030) zal het emissieplafond verder worden verlaagd tot ‑43 % (t.o.v. 2005). Mogelijk zal deze doelstelling nog worden aangescherptin overeenstemming met het "Fit for 55"-maatregelenpakket dat de Europese Commissie in 2021 voorstelde.