De arbeidsdeelname van de bevolking naar huishoudpositie. Een analyse van gezin en arbeid op basis van de Enquête naar de Arbeidskrachten

De combinatie van werk en gezin staat centraal in deze monitoringsbijdrage. De gezinssituatie waarin iemand leeft is mee bepalend voor de positie op de arbeidsmarkt, net zoals persoonsgebonden kenmerken zoals geslacht, leeftijd en onderwijsniveau een invloed hebben op de arbeidsmarktposities van volwassenen in Vlaanderen. We bestuderen de verdeling naar socio-demografische kenmerken en de werkzaamheidsgraad van de verschillende huishoudposities, namelijk alleenstaanden, samenwonende partners …

De combinatie van werk en gezin staat centraal in deze monitoringsbijdrage. De gezinssituatie waarin iemand leeft is mee bepalend voor de positie op de arbeidsmarkt, net zoals persoonsgebonden kenmerken zoals geslacht, leeftijd en onderwijsniveau een invloed hebben op de arbeidsmarktposities van volwassenen in Vlaanderen. We bestuderen de verdeling naar socio-demografische kenmerken en de werkzaamheidsgraad van de verschillende huishoudposities, namelijk alleenstaanden, samenwonende partners met en zonder kinderen en eenoudergezinnen. De Vlaamse bevolking tussen de 25 en 49 jaar bestaat voor iets meer dan de helft uit samenwonenden met kinderen. Vooral het klassieke gezin met twee kinderen blijft de meest voorkomende samenlevingsvorm in Vlaanderen. De alleenstaanden zijn in verhouding dan weer een kleine groep, maar het belang ervan is de afgelopen jaren wel gestegen. Zij vormen samen met de alleenstaande ouders een kwetsbare groep op de arbeidsmarkt door de oververtegenwoordiging van onder meer kortgeschoolden, personen geboren buiten België en personen met een arbeidshandicap. Deze kwetsbaarheid vinden we ook terug in de werkzaamheidsgraad. Zo hebben alleenstaanden, alleenstaande ouders en samenwonenden met drie of meer kinderen in het algemeen een lagere werkzaamheidsgraad. De impact op de werkzaamheidsgraad is bovendien verschillend naargelang geslacht: de kloof tussen mannen en vrouwen wordt uitgediept wanneer er kinderen inwonend zijn en wanneer de gezinslast toeneemt. Terwijl bij mannen de gezinssituatie de hoge werkzaamheidsgraad enigszins nuanceert, weegt de gezinspositie gemiddeld genomen veel zwaarder door in de arbeidsdeelname van vrouwen. Een gezinsuitbreiding gaat in het geval van vrouwen vaak gepaard met een daling van de werkzaamheidsgraad. Bovendien hebben vrouwen veel vaker dan mannen een deeltijdse betrekking en dit percentage neemt toe met het aantal kinderen. Verder in dit artikel zoomen we ook in op personen die in baanloze gezinnen leven, oftewel gezinnen waar niet gewerkt wordt. We stellen vast dat de COVID-19-pandemie het risico enigszins deed toenemen om deel uit te maken van een baanloos gezin. Vooral alleenstaanden met en zonder kinderen zijn sterk vertegenwoordigd in baanloze gezinnen.