VIVES Briefings, 2012, mei: Uitstroomfactoren van vrijwillige en noodgedwongen zelfstandigen

Als onderdeel van het ondernemerschapsproces wordt een transitie naar zelfstandig werk traditioneel geassocieerd met innovatie, productdiversificatie en een eventuele werkgelegenheidscreatie. Omwille van dergelijke economische impact wekt de zelfstandige sector dan ook makkelijk de interesse van onderzoekers en beleidsmakers. Echter, vooral de factoren die ondernemerschap veroorzaken genieten
veel belangstelling. Veel minder aandacht gaat uit naar die factoren die zelfstandigen aanzetten tot een …

Als onderdeel van het ondernemerschapsproces wordt een transitie naar zelfstandig werk traditioneel geassocieerd met innovatie, productdiversificatie en een eventuele werkgelegenheidscreatie. Omwille van dergelijke economische impact wekt de zelfstandige sector dan ook makkelijk de interesse van onderzoekers en beleidsmakers. Echter, vooral de factoren die ondernemerschap veroorzaken genieten
veel belangstelling. Veel minder aandacht gaat uit naar die factoren die zelfstandigen aanzetten tot een stopzetting van hun zelfstandige activiteit. In deze briefing trachten we deze leemte op te vullen. Aan de hand van longitudinale analyses identificeren we demografische, bedrijfs- en loopbaangerelateerde exitdeterminanten voor voormalig werkloze en werkzame zelfstandigen, daarbij rekening houdend met
verschillende uitstapmogelijkheden.
Onze resultaten tonen aan dat alleenstaande, ex-ante loontrekkende vrouwen met een dynamische loopbaan, waarvan de laatste job er één was bij een grote onderneming, het meeste kans maken om hun zelfstandig statuut stop te zetten en opnieuw een job in dienstverband op te nemen. Overige significante demografische factoren zijn de aanwezigheid van kinderen, wat de uittredekans van ex-ante werkloze zelfstandigen terugdringt, en leeftijd, wat op de werkloosheidstransitie van ex-ante loontrekkende zelfstandigen inwerkt. Ook wordt door onze resultaten bevestigd dat werkloosheid een devaluatie van het menselijk kapitaal inhoudt, waardoor individuen minder gewapend zijn voor de uitdagingen inherent aan hun zelfstandig avontuur. Finaal vinden we evidentie voor de ‘steppingstone’-theorie, waarbij de zelfstandige activiteit voor voormalige langdurig werklozen de overstap naar een job in dienstverband mogelijk maakt.
Deze briefing leert ons dat de inspanningen om het ondernemerschap bij vrouwen en ouderen toe te laten nemen tot een niveau evenredig met hun aanwezigheid in de maatschappij (Vlaamse Overheid, 2011), zich niet mogen beperken tot een loutere ondernemerschapsactivering. Indien Vlaanderen tegen 2020 daadwerkelijk een sterke ondernemerschapscultuur wenst op te bouwen, moeten naast de huidige sensibiliseringsmaatregelen ook initiatieven ontwikkeld worden gericht op de vrijwaring van het
zelfstandige statuut van deze minderheidsgroepen. Daarnaast zal de duurzaamheid van het Vlaamse ondernemerschap gebaat zijn bij het aanbieden van kwalitatieve opleidingskansen aan ex-ante werklozen, waardoor eventuele hiaten inzake kennis en kunde verdwijnen en hun motivatie voor ondernemerschap wordt aangescherpt.