Geo-informatie is een van de meest fundamentele bouwstenen voor een optimale beleidsvoering. Ongeveer 80% van de informatie die door de overheid gebruikt wordt is immers van ruimtelijke aard. De grootste kost bij het omzetten van geografische data naar bruikbare informatie bestaat uit het inwinnen van de noodzakelijke data. Dit toont aan dat een efficiënte en effectieve verzameling, uitwisseling, beheer en gebruik van geodata noodzakelijk is voor een goed functionerende overheid. Voor de overheid loont het dus ten zeerste de moeite om te investeren in Geografische Data Infrastructuren. Zo kan zij zich immers nog beter wijden aan haar kerntaken.
Deze visie vormt het uitgangspunt van het op 1 september 2007 gelanceerde onderzoeksproject “Spatial Data Infrastructure and Public Sector Innovation” (kortweg “SPATIALIST”). Onder die benaming werkt een onderzoeksteam bestaande uit jonge onderzoekers van de Katholieke Universiteit Leuven en de Vrije Universiteit Brussel intensief aan een ambitieus onderzoek rond geo-informatie in Vlaanderen. Het SPATIALIST-project heeft een doorlooptijd van vier jaar (2007 – 2011) en wordt gefinancierd door het IWT, het Instituut voor Aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen.
Opmerkelijk aan het project is dat er gewerkt wordt vanuit vijf verschillende disciplines: Bestuurskunde, Geomatica, Recht, Sociologie en Economie. Door deze multidisciplinaire keuze zijn ze in staat te bepalen wat de bestuurskundige, technische, juridische, sociologische en economische eisen zijn voor het ontwikkelen van een sterke Geodata Infrastructuur in Vlaanderen. Dit opzet is wereldwijd gezien uniek. Nergens bekijkt men de ontwikkeling van Geodata Infrastructuren vanuit een meervoudig perspectief, ook al raakt men steeds meer overtuigd van de noodzaak van zo’n aanpak. Over het algemeen bestudeert men binnen de geo-informatiekunde nog steeds enkel de technische aspecten. Dit is opmerkelijk, aangezien ondertussen duidelijk is geworden dat investeren in meer technologie geen voldoende voorwaarde is voor goed functionerende GIS en Geodata Infrastructuren. GIS en Geodata Infrastructuren blijken immers veelal te falen door niet-technische aspecten zoals vastgeroeste organisatiestructuren, juridische randvoorwaarden, en incapabel personeel. Het aantal studies over de organisatorische, bestuurskundige, juridische en economische aspecten is op dit moment echter nog zeer beperkt. Met als gevolg dat ook de kennis over wat er moet gebeuren om het falen van GIS en geodata infrastructuren te vermijden nog steeds relatief schaars is.
Ook bijzonder is dat het onderzoeksteam vanuit verschillende hoeken ondersteund wordt. Zo is er enerzijds een raad van internationale wetenschappers die zal optreden als klankbord voor onze onderzoekers. De wetenschappers uit deze raad gelden allen als expert in één van de in het onderzoek opgenomen disciplines. Zowel op conceptueel als op methodologisch vlak zullen zij een bijdrage leveren aan het project. Zeker even belangrijk is de steun vanuit de zogenaamde utiliteitsgroep. Als vertegenwoordigers van de Vlaamse Geodata Infrastructuur bestaat deze groep uit een aantal sleutelorganisaties binnen deze infrastructuur: de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), de Stad Leuven, de Vereniging van Vlaamse provincies (VVP), het Departement Diensten voor het Algemeen Regeringsbeleid van de Vlaamse Overheid, de Coördinatiecel Vlaams E-Government (CORVE), het Agentschap voor Geo-Informatie Vlaanderen (AGIV), het Incubatiepunt voor Geoinformatie (IncGEO), en het Nationaal Geografisch Instituut (NGI). De taak van deze utiliteitsgroep bestaat onder meer uit het leveren van de nodige input, het actief deelnemen aan case studies en het valideren van de onderzoeksresultaten.
Het SPATIALIST-onderzoeksproject wil via zijn onderzoeksresultaten een bijdrage leveren aan de verdere ontwikkeling van de Vlaamse GDI, en de hiervoor noodzakelijke visie en implementatiestrategie. Het hoofddoel van SPATIALIST is immers om het debat over de toekomst van de Vlaamse Geografische Data Infrastructuur te voeden en te stimuleren. De
Staten-Generaal “Vlaanderen-Geoland” van 29 april 2009 deelt deze ambitie. Dit initiatief krijgt dan ook de erkenning en ondersteuning van de verschillende SPATIALIST-onderzoekers. Hun bijdragen in dit rapport vormen hiervan slechts één uiting.
